รายงานวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Beat Pracice) เรียนรู้โครงงานสร้างสรรค์ศักยภาพผู้เรียน โดยใช้เทคนิค PLE.PS Model

การนำเสนอผลงาน/วิธีที่ปฏิบัติเป็นเลิศ (Best Practice)

ชื่อ Best Practice        เรียนรู้โครงงาน สร้างสรรค์ศักยภาพผู้เรียน

ชื่อผู้เสนอผลงาน        นางปานวรินทร์  ทรงกำพล ตำแหน่ง ครู

                                       โรงเรียนบ้านชีวึก (สังฆประชาสรรค์)   อำเภอขามสะแกแสง จังหวัดนครราชสีมา 

                                         สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา เขต 5                                    

       โทรศัพท์มือถือ 08-3368-8956                       

                                        e-mail. Ple.panwarin@hotmail.com

1.              ที่มา ความสำคัญของปัญหา

1.1      ความเป็นมาและสภาพปัญหา
                        การจัดการเรียนรู้ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน มีหลักการจัดการเรียนรู้เพื่อให้ผู้เรียน     มีความรู้  ความสามารถ มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ดี  โดยยึดหลักว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด  และ     ทุกคนสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้  กระบวนการจัดการเรียนรู้ต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ  คำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล  เน้นให้ความสำคัญทั้งความรู้  และคุณธรรม  ผู้สอนต้องสรรหากระบวนการเรียนรู้  การออกแบบการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับศักยภาพและบริบทของผู้เรียน  ให้ความสำคัญกับการใช้สื่อ  การพัฒนาสื่อ  การใช้แหล่งเรียนรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่น มีการวัดและประเมินผลที่หลากหลายและนำผลที่ได้ใช้เป็นข้อมูลเพื่อพัฒนา จัดการเรียนรู้ เพื่อให้เกิดคุณภาพสูงสุดต่อผู้เรียน                                                                                            

1.2 แนวทางการแก้ไขและพัฒนา

   การเรียนรู้โครงงาน เป็นกิจกรรมการสอนรูปแบบหนึ่งที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ศึกษาค้นคว้าและลงมือปฏิบัติด้วยตนเองตามหัวข้อเรื่องที่ตนสนใจสงสัย หาคำตอบโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์   จากแหล่งความรู้และสรุปความรู้ด้วยตนเอง เป็นแนวทางให้เด็กกลายเป็นผู้ชอบแสวงหาความรู้และเกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตความสำเร็จของการจัดกระบวนการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานมาเป็นแนวทางจัดการเรียนรู้ของนักเรียนจึงเป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นว่า หากโรงเรียนหรือครูเปิดโอกาสให้นักเรียนได้  เรียนในสิ่งที่ตนอยากเรียน ได้คิดเอง ทำเอง ทุกขั้นตอนแล้ว เด็กจะเกิดความรู้ในเรื่องนั้น ๆ อย่างแตกฉานสามารถนำความรู้ดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในอนาคตและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้
    วัตถุประสงค์

    1  เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ให้สูงขึ้น
                    2   เพื่อพัฒนากระบวนการคิดและจินตนาการ ความสามารถในการแก้ปัญหาโดยใช้กระบวนการ

        ทางวิทยาศาสตร์

      3  เพื่อปลูกฝังให้นักเรียนมีเจตคติที่ดีต่อวิทยาศาสตร์ สนใจใฝ่รู้ทางด้านวิทยาศาสตร์และกล้า
             แสดงออกอย่างมั่นใจ

   4   เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนนักเรียนที่มีความรู้ ความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์

         ด้วยวิธีการ  และรูปแบบที่หลากหลาย ตามความถนัด และความสนใจของนักเรียนรวมทั้ง

         สนับสนุนการ   แข่งขันเพื่อพัฒนาสู่ความเป็นเลิศทางด้านวิทยาศาสตร์

                          กระบวนการผลิตผลงาน/ขั้นตอนของการพัฒนา Best  Practice

          1  วางแผนเรียนรู้ (Plan)  |
       1.1    ศึกษาและวิเคราะห์หลักสูตรทำกำหนดการสอนเพื่อจัดทำแผนการจัดการเรียนรู้
       1.2   จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้โดยแทรกความรู้การทำโครงงาน พูดชักนำเกี่ยวเนื่อง

   ถึงกิจกรรมโครงงาน ตามลำดับคือ
       1.3    กระตุ้นให้ผู้เรียนเห็นความสำคัญของโครงงาน (ให้ผู้เรียนดูวีดิทัศน์เกี่ยวกับ 

   โครงงาน ให้ผู้เรียนที่มีประสบการณ์ในการทำโครงงานมาเป็นวิทยากร ผู้สอนพูด

    กระตุ้นโดยเล่าประสบการณ์ให้ผู้เรียนฟัง จัดนิทรรศการโครงงานวิทยาศาสตร์
       1.4    ให้ความรู้เรื่องโครงงานแก่ผู้เรี
2    การจัดกิจกรรมการเรียนรู้  (Do) การเรียนรู้โครงงาน แบ่งเป็น 3 ระยะ คือ

  ระยะที่ 1 เริ่มต้นโครงงาน

                      เป็นระยะที่ผู้สอนต้องสังเกต/สร้างความสนใจในเรื่องที่จะเรียนรู้ให้เกิดในตัวผู้เรียน แล้วตกลงร่วมกันเลือกเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เพื่อทำการศึกษาอย่างละเอียดต่อไป โดยสร้างความสนใจให้เกิดกับผู้เรียน ดังนี้               ระยะที่ 2 ขั้นพัฒนาโครงาน                                                                                                                              

             เป็นขั้นที่ผู้เรียนกำหนดหัวข้อคำถาม หรือประเด็นปัญหาที่ผู้เรียนอยากรู้เกี่ยวกับเรื่องที่พวกเขาสนใจ (ที่เขาร่วมกันกำหนดเป็นหัวข้อเรื่อง) แล้วตั้งสมมติฐานมาตอบคำถามเหล่านั้น ทดสอบสมมติฐานด้วยการลงมือปฏิบัติ จนค้นพบคำตอบด้วยตนเอง ตามขั้นตอนดังนี้

v ผู้เรียนกำหนดปัญหาที่จะศึกษา

v ผู้เรียนตั้งสมมติฐานเบื้องต้น

v ผู้เรียนตรวจสอบสมมติฐานเบื้องต้น

v  สรุปข้อความรู้จากผลการตรวจสอบสมมติฐาน

             กรณีที่ผลการตรวจสอบไม่เป็นไปตามสมมติฐาน ผู้สอนให้กำลังใจผู้เรียนในการแสวงหาความรู้เพิ่มเติม ไม่ตำหนิหรือกล่าวโทษ กระตุ้นให้ผู้เรียนมีกำลังใจและสามารถตั้งสมมติฐานใหม่ได้
             กรณีที่ผลการตรวจสอบเป็นไปตามสมมติฐาน ให้ผู้เรียนสรุปองค์ความรู้จากการที่เขาค้นพบด้วยการลงมือปฏิบัติของเขาเอง

v เมื่อเขาได้องค์ความรู้ใหม่แล้ว ผู้เรียนจะนำองค์ความรู้นั้นไปใช้ในการทำกิจกรรมตามความสนใจของเขาต่อไปได้

v เด็กอาจใช้ความรู้ที่ค้นพบเป็นพื้นฐานของการกำหนดประเด็นปัญหาขึ้นมาใหม่เพื่อกำหนดเป็นโครงงานย่อย ศึกษารายละเอียดในเรื่องนั้นต่อไปอีก

ระยะที่ 3 ขั้นรวบรวมสรุป
              เป็นระยะสุดท้ายของโครงงานที่ผู้เรียนค้นพบคำตอบของปัญหาแล้ว และเด็กได้แสดงให้ผู้สอนเห็นว่าได้สิ้นสุดความสนใจในหัวข้อโครงงานเดิม และเริ่มหันเหความสนใจออกไปสู่เรื่องใหม่ ระยะนี้เป็นระยะที่ผู้สอนและผู้เรียนจะได้แบ่งปันประสบการณ์การทำงานและแสดงให้เห็นถึงความสำเร็จของการทำงานตลอดโครงงานแก่คนอื่น ๆ มีกิจกรรมที่ดำเนินการในขั้นตอนนี้ ดังนี้
                          (1.) ให้ผู้เรียนเขียนรายงานเป็นรูปแบบงานวิจัยเล็ก ๆ
                          (2.)    นำเสนอเป็นนิทรรศการ (แสดงเป็นแผงโครงงาน) ให้ผู้อื่นรู้
                          (3.)   สรุปนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน

ระยะที่   4 ขั้นตอนการพัฒนานักเรียนสู่ความเป็นเลิศด้านโครงงานวิทยาศาสตร์              เป็นระยะสุดท้ายของโครงงานที่ผู้เรียนค้นพบคำตอบของปัญหาแล้ว และเด็กได้แสดงให้ผู้สอนเห็นว่าได้สิ้นสุดความสนใจในหัวข้อโครงงานเดิม และเริ่มหันเหความสนใจออกไปสู่เรื่องใหม่ ระยะนี้เป็นระยะที่ผู้สอนและผู้เรียนจะได้แบ่งปันประสบการณ์การทำงานและแสดงให้เห็นถึงความสำเร็จของการทำงานตลอดโครงงานแก่คนอื่น ๆ มีกิจกรรมที่ดำเนินการในขั้นตอนนี้ ดังนี้
                          (1.) ให้ผู้เรียนเขียนรายงานเป็นรูปแบบงานวิจัยเล็ก ๆ
                          (2.)    นำเสนอเป็นนิทรรศการ (แสดงเป็นแผงโครงงาน) ให้ผู้อื่นรู้
                          (3.)   สรุปนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน

ขั้นตอนที่ 1)  วางแผนการเรียนรู้ (Planning)  เป็นการดำเนินงานโดยร่วมคิดร่วมทำของกลุ่ม   นักเรียนและครูที่ปรึกษา  เพื่อวางแผนการจัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์   และดำเนินการเขียนเค้าโครง  โครงงานวิทยาศาสตร์

ขั้นตอนที่ 2)  สู่แหล่งภูมิปัญญา (learning)  แหล่งเรียนรู้เป็นปัจจัยอย่างหนึ่ง  เพราะต้องมีการสืบค้นข้อมูล  เพื่อให้ได้คำตอบของโครงงานวิทยาศาสตร์  มีการสืบค้นข้อมูลจากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ ตามหมู่บ้าน อินเตอร์เน็ต  ห้องสมุดประชาชน  ห้องสมุดโรงเรียน  ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นต้น

ขั้นตอนที่ 3)  พัฒนาสร้างสรรค์ (Experiment)  นำความรู้ที่ได้จากการวางแผนการเรียนรู้  สู่แหล่ง       ภูมิปัญญา มาดำเนินการทดลอง  มาจัดทำโครงงานตามแผนที่วางไว้  แล้วทดสอบความเป็นไปได้  พร้อมทั้งบันทึกผล  เขียนรายงานผลตามแบบฟอร์มของโครงงาน

ขั้นตอนที่ 4)  ผลงานเผยแพร่ (Publicizing)  เข้าร่วมแข่งขันทักษะวิชาการจากหน่วยงานอื่น ๆ       เพื่อเป็นการเผยแพร่ผลงานนักเรียนและครูที่ปรึกษา พร้อมทั้งเป็นการประชาสัมพันธ์กิจกรรมของโรงเรียน   ทำให้โรงเรียนมีชื่อเสียงและเป็นโรงเรียนแห่งการเรียนรู้

ขั้นตอนที่ 5)  แลกเปลี่ยนประสบการณ์ (Sharing)  เมื่อโรงเรียนมีชื่อเสียงด้านโครงงานวิทยาศาสตร์ มีการจัดแสดงโครงงานวิทยาศาสตร์และผลงานต่าง ๆ พร้อมทั้งชวนให้บุคลากรภายนอก       หรือโรงเรียนอื่น ๆ มาศึกษาดูงานในโรงเรียน

3.3   การทบทวน กลั่นกรอง ตรวจสอบผลการดำเนินงาน (Check)
                    3.3. 1 ประเมินความรู้เกี่ยวกับโครงงาน  ทักษะกระบวนการทำงานตามขั้นตอนจากผลงานของนักเรียนโดยใช้การสังเกต สอบถาม ตรวจผลงาน
                     3.3.2  ประเมินผลสัมฤทธิ์ของการเรียนวิทยาศาสตร์ของนักเรียน
                     3.3.3  ประเมินความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการจัดการเรียนการสอนโครงงานวิทยาศาสตร์
                    3.3.4  ประเมินผลงานจากการแข่งขันกิจกรรมทางด้านวิทยาศาสตร์กับหน่วยงานที่เข้าร่วม

3.4   การปรับปรุง และแก้ไขปัญหา (Action)
                    3.4.1  ประเมินผลการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อเป็นข้อมูลในการปรับปรุงและพัฒนา
                    3.4. 2  รายงานผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
                    3.4.3   รายผลการปฏิบัติงาน
                    3.4.4   รายงานผลการจัดทำโครงงานที่เป็นเลิศ